Bilişsel Davranışçı Terapi Hakkında
Günlük yaşamda aklımızda binlerce düşünce uçuşur. Uçan kuşların cıvıltısını duyup “kuşlar ötüyor” diye düşünmek bile aklımızda uçuşan düşüncelere örnektir. Bu düşüncelerin çoğuna önem vermeyiz fakat belirli zamanlarda bazı düşünceler bizim için önem kazanabilir. Kendimizi insanlarla aramızdaki ilişkileri düşünürken bulabiliriz. “Acaba hakkımda ne düşünüyordur”, “Acaba davranışım onu kırmış mıdır” gibi düşünceler canımızı sıkabilir. Ayrıca kendimiz ve yaşadıklarımız hakkında da “Neden böyle oluyor”, “Ben neden böyleyim”, “Hiç düzelmeyecek mi” gibi düşünceler bazen bizi çok rahatsız edecek seviyeye gelebilir. Bu tür olumsuz düşünceler duygularımızı yoğun yaşamamıza sebebiyet verip davranışlarımızın değişmesine, örneğin kişisel bakımımıza önem vermememize, insanlarla verimsiz ilişkiler kurmamıza, yersiz ve zamansız duygu patlamalarına sebebiyet verebilir.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) kanıta dayalı ve çözüm odaklı bir psikoterapi ekolüdür ve geçmişte yaşanmış olaylardan çok şimdi ve geleceğe dair çözümler arar. Bize zarar veren ve günlük işlevimizi bozan olumsuz düşünceler Bilişsel Davranışçı yaklaşımla ele alınabilir. Terapi sürecinde olaylara ve düşüncelerimize olan bakış açılarını değiştirerek verimli çözüm yolları ile sorunları çözmek hedeflenir. Zihnimizin bizi kontrol ettiği dönemden kurtulup bizim kendi zihnimizi kontrol etmeye başladığımız zaman dilimine doğru yol kat edilir. Bu yol kat edilirken danışanlara bir sonraki görüşmeye kadar yapılması istenen uygulamalar verilerek psikoterapi içerisinde kazandığı farkındalığı günlük yaşamında test etmesi ve yaşantısına göre uygulaması sağlanır.
Bilişsel davranışçı terapi hangi durumlarda uygulanır?
- Şizofreni
- Panik atak
- Bipolar bozukluk
- Depresyon
- Alkol-madde bağımlılığı
- Uyku bozuklukları
- Cinsel işlev bozuklukları
- Aile terapileri
- Travma sonrası stres bozukluğu
- Anksiyete bozuklukları
- Yeme bozuklukları
- Obezite
- Obsesif kompulsif bozukluk
- Sigara bağımlılığı
- Tik bozuklukları
- Öfke kontrol bozukluğu
Bilişsel davranışçı terapi nasıl uygulanır?
BDT, bireylerin olayları yorumlama, algılama ve anlamlandırma şekilleriyle ilgilenerek, yanlış yorumlamaları, yanlış idrakları, işlevsel olmayan otomatik düşünceleri değiştirmeye odaklanır.
Birey içsel süreçlerinin bir kısmını farkında olmasa bile, terapi desteği ile oluşan bilinçli çabayla, bunların bir kısmına ulaşabilir, farkına varabilir.
Örnek vermek gerekirse, kişi sınavdayken, “Hata yapmamalıyım, eğer hata yaparsam, tekrar başa dönebilirim, bunun sonucu çok kötü olur” şeklinde bir düşünceye sahip olarak, kaygı ve üzüntü hissetmeye başlar, oluşan bu hissin sonucunda ise, soruları çok dikkatli okuyamadan ve dikkat etmeden cevaplayarak, performansını ve dikkatini dağıtmış olur. Böylelikle sınav performansını kaliteli bir şekilde sergileyemez. BDT bu noktada, kişinin sahip olduğu otomatik düşünceler, ara inançlar, kurallar, temel inançlar üzerinde çalışarak, bilişsel yeniden yapılandırma ile bireyi sağlıklı düşünce yapısına sevk etmeye çalışır.
Otomatik Düşünceler: Düşüncelerimiz kendimizle ve çevremizdeki insanlarla ve olaylarla ilgili nasıl hissettiğimizi belirler. Bir diğer değişle, bir bireyi üzen ya da mutlu eden şey olaylar değil, o bireyin olayları düşünme ve algılama şeklidir.
Ancak, her düşünceyi bilinçli olarak üretmeyiz. Bazı düşünceler farkında olmadan kendiliğinden gelişir. Kendiliğinden istem dışı gelişen bu düşüncelere “otomatik düşünceler” diyoruz.
